mAh บนพาวเวอร์แบงค์ "ตัวเลขจริง" หรือ "เลขการตลาด"? (ทำไม 10000 mAh ชาร์จได้ไม่เต็ม2รอบ?)
"ซื้อพาวเวอร์แบงค์มา 10,000 mAh คิดในใจเลขสวยๆ เลยว่า ต้องชาร์จมือถือแบต 4,000 mAh ของเราได้ 2 รอบครึ่งสบายๆ...แต่ทำไมพอใช้จริง ได้แค่รอบครึ่งก็หมดแล้ว!? ร้านค้าโกงเรา? หรือตัวเลขบนกล่องมันโม้?" เชื่อว่านี่คือคำถามคาใจอันดับหนึ่ง ที่สร้างความหงุดหงิดและสับสนให้กับคนใช้พาวเวอร์แบงค์แทบทุกคน!
ใจเย็นๆ ก่อนครับเพื่อนๆ! ส่วนใหญ่แล้ว...คุณ "ไม่ได้โดนหลอก" และผู้ผลิตก็ "ไม่ได้โม้" (ถ้าเป็นแบรนด์ที่น่าเชื่อถือนะ!) แต่ความแตกต่างนี้มันเกิดจากเรื่องของ "หลักการทำงานทางฟิสิกส์และไฟฟ้า" ที่ผู้ผลิตอาจจะไม่ได้อธิบายให้เราเข้าใจง่ายๆ เท่านั้นเอง
ในฐานะ คนที่ชอบแกะ แงะ และหาคำตอบเรื่องเทคโนโลยีใกล้ตัว วันนี้เราจะมา "ไขความลับ" ของตัวเลข mAh บนพาวเวอร์แบงค์แบบง่ายที่สุด สไตล์เพื่อนคุยกัน ให้คุณเข้าใจว่าทำไมมันถึงเป็นแบบนั้น และครั้งต่อไปจะได้เลือกซื้อได้อย่าง มั่นใจ และไม่หัวร้อนอีกต่อไปครับ!
"ตัวเลขบนกล่อง" vs "พลังงานที่ใช้ได้จริง": มันไม่เท่ากัน!
ก่อนอื่นเลย ต้องเข้าใจตรงกันก่อนว่า:
ตัวเลข 10,000 mAh (หรือ 20,000 mAh) ที่เราเห็นบนกล่อง: คือ "ความจุของเซลล์แบตเตอรี่ลิเธียมที่อยู่ข้างในพาวเวอร์แบงค์จริงๆ" ซึ่งวัดที่แรงดันไฟฟ้า (Voltage) มาตรฐานของตัวเซลล์แบตฯ เอง (ปกติอยู่ที่ประมาณ 3.7V)
พลังงานที่ "ชาร์จเข้ามือถือเราได้จริงๆ": จะ "น้อยกว่า" ตัวเลขบนกล่องเสมอ!
เปรียบเทียบให้เห็นภาพง่ายสุดๆ:
ลองนึกภาพว่าพาวเวอร์แบงค์คือ "ถังเก็บน้ำขนาดใหญ่ 10,000 ลิตร"
ส่วนมือถือของเราคือ "แก้วน้ำ" ที่รอรับน้ำ
เวลาเราเทน้ำจาก "ถังใหญ่" ไปใส่ "แก้ว" มันต้องมี "น้ำหกเลอะเทอะ" หรือ "ระเหยไประหว่างทาง" บ้างใช่ไหมครับ? น้ำที่เข้าแก้วจริงๆ เลยไม่ถึง 10,000 ลิตรเต็มๆ
การชาร์จแบตก็เหมือนกันเลย! "พลังงาน" มันมีการ "สูญเสียไประหว่างทาง" ก่อนจะถึงแบตเตอรี่มือถือของเราครับ
แล้ว "พลังงานมัน 'หก' ไปไหนบ้างล่ะ?"
1. การ "แปลงแรงดันไฟฟ้า" (นี่แหละตัวการหลัก!)
แบตฯ ในพาวเวอร์แบงค์ทำงานที่แรงดัน ~3.7V
แต่! การชาร์จไฟผ่านพอร์ต USB เข้ามือถือ ต้องใช้แรงดัน 5V (หรือสูงกว่านั้นสำหรับชาร์จเร็ว เช่น 9V, 12V)
ในตอนที่วงจรในพาวเวอร์แบงค์ "แปลง" หรือ "ปั๊ม" ไฟจาก 3.7V ให้กลายเป็น 5V (หรือสูงกว่า) เพื่อส่งเข้ามือถือเราเนี่ยแหละครับ...มันเกิดการ "สูญเสียพลังงาน" ไปส่วนหนึ่งในรูปของ "ความร้อน" อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้!
การสูญเสียตรงนี้อาจจะสูงถึง 20-35% เลยทีเดียว! นี่คือเหตุผลหลักที่ทำให้พลังงานหายไปเยอะที่สุดครับ
2.ความร้อน...ตัวการกินพลังงาน
เคยรู้สึกไหมว่าตอนชาร์จ ทั้งพาวเวอร์แบงค์และมือถือมัน "อุ่นขึ้น"? ความร้อนที่เกิดขึ้นทั้งหมดนั่นแหละครับ คือ "พลังงานที่สูญเสียไปโดยเปล่าประโยชน์" ยิ่งร้อน ก็ยิ่งเปลืองพลังงาน
3.ประสิทธิภาพของ "สายชาร์จ" และ "วงจรในมือถือ"
สายชาร์จคุณภาพต่ำ: มีความต้านทานสูง ทำให้เกิดการสูญเสียพลังงานในรูปแบบความร้อนบนสายได้มากขึ้น
วงจรชาร์จในมือถือ: ตัวมือถือเองก็มีวงจรที่ต้องแปลงไฟที่รับเข้ามาอีกทอดหนึ่ง ซึ่งก็มีการสูญเสียพลังงานเล็กน้อยเช่นกัน
"Rated Capacity" (ความจุใช้งานจริง) - ตัวเลขที่ "น่าเชื่อถือ" กว่า
หาคำนี้ให้เจอ!: พาวเวอร์แบงค์แบรนด์ดีๆ ที่มีความ จริงใจกับผู้บริโภค มักจะระบุค่า "Rated Capacity" หรือ "Typical Capacity" (ความจุใช้งานจริง) ไว้บนตัวเครื่องหรือกล่องด้วย (อาจจะตัวเล็กหน่อย)
มันคืออะไร?: มันคือค่าความจุที่ผู้ผลิต "คำนวณหลังหักการสูญเสียพลังงานจากการแปลงแรงดันแล้ว" โดยมักจะระบุที่แรงดัน 5V ครับ
ตัวอย่าง:
พาวเวอร์แบงค์ 10,000 mAh (ที่ 3.7V) อาจจะมี Rated Capacity อยู่ที่ประมาณ 6,000 - 6,800 mAh (ที่ 5V)
เวลาจะซื้อพาวเวอร์แบงค์ครั้งต่อไป ลองพลิกดูหาคำว่า "Rated Capacity" นี้ดูนะครับ ถ้าเจอยี่ห้อไหนระบุไว้ชัดเจน แสดงว่าแบรนด์นั้นค่อนข้างโปร่งใสและน่าเชื่อถือเลยทีเดียว!
แล้ว "ปัจจัยอื่น" ล่ะ? มีอะไรอีกบ้างที่ทำให้ชาร์จได้น้อยรอบ?
ชาร์จไปเล่นไป: อันนี้ชัดเจน! เหมือนเราเติมน้ำลงถังที่กำลังรั่วอยู่ตลอดเวลา พลังงานส่วนหนึ่งก็ถูกใช้ไปกับการเปิดหน้าจอ, เล่นเกม, ดูวิดีโอ ทำให้พลังงานที่เหลือไปเก็บในแบตฯ น้อยลง
สภาพแบตเตอรี่ (ทั้งสองฝั่ง!):
พาวเวอร์แบงค์เก่า: ใช้มานาน แบตฯ ก็เสื่อม เก็บไฟได้ไม่เต็ม 10,000 mAh เหมือนเดิมแล้ว
มือถือเก่า: แบตมือถือที่เริ่มเสื่อม อาจจะรับไฟได้ไม่มีประสิทธิภาพเท่าเดิม ทำให้เกิดความร้อนและการสูญเสียมากขึ้น
คุณภาพของพาวเวอร์แบงค์: พาวเวอร์แบงค์ราคาถูกมากๆ ที่ไม่มีแบรนด์ ไม่มี มอก. อาจจะใช้เซลล์แบตฯ คุณภาพต่ำ ทำให้สูญเสียพลังงานเยอะกว่าปกติ หรือบางทีก็ "โกงความจุ" คือบอกว่า 10,000 mAh แต่จริงๆ ข้างในมีไม่ถึง!
บทสรุป: ไม่ได้โดนหลอก...แต่เป็นเรื่องของ "ฟิสิกส์" และ "คุณภาพ" ที่ต้องเข้าใจ!
สรุปง่ายๆ เลยนะเพื่อนๆ: การที่พาวเวอร์แบงค์ 10,000 mAh ของคุณ ชาร์จมือถือแบต 4,000 mAh ได้แค่รอบครึ่ง (ประมาณ 6,000 mAh) ถือเป็นเรื่อง "ปกติ" ครับ! คุณไม่ได้โดนหลอก
เพราะพลังงานมันต้อง "สูญเสีย" ไปตอน "แปลงแรงดันไฟจาก 3.7V เป็น 5V" ซึ่งเป็นสาเหตุหลักๆ เลย
ดังนั้น ครั้งต่อไปที่คุณจะเลือกซื้อพาวเวอร์แบงค์:
1.อย่าดูแค่ตัวเลข mAh ใหญ่ๆ อย่างเดียว
2.ลองมองหาค่า "Rated Capacity" (ถ้ามีระบุ) จะช่วยให้คุณประเมินการใช้งานจริงได้แม่นยำขึ้น
3.ลงทุนกับ "แบรนด์ที่น่าเชื่อถือ" และ "มี มอก." รับรองความปลอดภัย จะได้ความจุและประสิทธิภาพที่ใกล้เคียงกับที่ระบุไว้ และปลอดภัยกว่าเยอะ
4.เข้าใจว่าประสิทธิภาพการใช้งานจริง ย่อม "น้อยกว่า" ตัวเลขบนกล่องเสมอ และนั่นคือเรื่องปกติ (สำหรับสินค้าที่มีคุณภาพ) ครับ!
แค่เราเข้าใจ "ความจริง" ข้อนี้ เราก็จะเลือกซื้อและใช้งานพาวเวอร์แบงค์ได้อย่างมีความสุข ไม่ต้องมานั่งหัวร้อนว่าโดนหลอกอีกต่อไปแล้วครับ!
